Đúng vậy, trải nghiệm này không thoải mái cho lắm với tôi. Việc sa thải nhân viên xảy ra song song với một số sự kiện không mấy thuận lợi cho cả công ty lẫn tôi vào thời điểm đó, tâm trạng của tôi đôi lúc chạm đáy.  

Để tôi đếm xem nào. Có tổng cộng khoảng 5 lần tôi phải làm việc đó, và gần như diễn ra trong một khoảng thời gian khá ngắn.

Có hai lý do cho điều này. Một là do chính bản thân bạn đó không đáp ứng được yêu cầu công việc. Hai là do tình hình hoạt động kinh doanh của công ty đang không tốt nên cần cắt giảm nhân sự.  Nhưng dù là lý do nào thì tôi cũng cảm thấy rất khó khăn để mở lời báo cho thành viên đó biết rằng công ty sẽ không cộng tác với họ nữa. Thật dễ để nhờ HR liên hệ, thông báo và hoàn tất các thủ tục. Thế nhưng nếu làm như vậy dường như lương tâm tôi không được an ổn. Tôi biết mình phải đích thân nói chuyện với các bạn ấy.

Đối với những bạn không đáp ứng yêu cầu công việc, tôi thông báo và cũng chia sẻ lý do thẳng thắn, nhưng theo cách nhẹ nhàng nhất có thể, đồng thời lắng nghe thêm về suy nghĩ, định hướng, kế hoạch của bạn ấy, và cuối cùng là đưa ra những lời khuyên chân thành về cách hạn chế những điểm yếu, phát huy những điểm mạnh của bạn trên con đường sắp tới. Tôi cũng không quên nói rằng, “Em chưa làm tốt công việc này không có nghĩa là em tệ, em dở mà đơn giản chỉ là em không phù hợp với vị trí này hoặc với công ty này”. 

Đối với những bạn đang làm tốt mà buột phải thôi việc vì lý do khách quan, ví dụ như công ty cắt giảm nhân sự hoặc thay đổi cơ cấu và không cần vị trí đó nữa, thì tôi sẽ thay mặt công ty xin lỗi bạn ấy sau khi thông báo. Ở những trường hợp này thường thì tôi sẽ cảm thấy khó khăn hơn, có khi tôi phải mất mấy ngày để chọn thời điểm phù hợp để mở lời. Riêng trường hợp nhân viên bị cho nghỉ sau khi chỉ mới làm việc 2 tuần (và bạn ấy làm khá tốt) thì tôi còn cẩn thận hỏi HR để đảm bảo bạn vẫn nhận được thù lao đầy đủ cho 2 tuần làm việc. 

Trong thời gian làm việc còn lại của các-bạn-sắp-chia-tay, tôi cũng lưu ý hơn trong giao tiếp để các bạn cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái nhất, đồng thời tích cực hỗ trợ trong công việc. Tôi hiểu rằng tâm trạng của một người làm những ngày cuối như thế nào mà. 

Kết quả là, tôi nhận ra rằng việc lựa chọn đối mặt và nói ra quyết định này cũng không đến nỗi quá khó khăn như tôi nghĩ. Hầu hết các bạn đều chấp nhận sự thật nhẹ nhàng hơn. Nếu không trực tiếp nói mà đẩy hết cho nhân sự, tôi biết nhiều bạn sẽ ra đi trong tâm trạng ấm ức, và cảm xúc tồi tệ này hẳn là sẽ day dẳng và gây ra nhiều tác động tiêu cực cho chính các bạn, mà xa hơn là cho danh tiếng của công ty. Một bạn đã cảm ơn vì sự tử tế mà tôi dành cho em. Em cũng tỏ vẻ khá ngạc nhiên vì thấy cách tôi chia sẻ, thông báo điều đó quá nhẹ nhàng và bình an. Em thậm chí còn tặng quà cho tôi trước khi rời công ty. 

Một trong những trường hợp mà tôi nhớ nhất chính là một bạn designer thuộc team tôi. Trong buổi nói chuyện sau cùng với bạn, tôi đã dành thêm một chút thời gian để hỏi về lý do vì sao đôi lúc bạn tránh các buổi training nội bộ hay tập thể dục đầu giờ của công ty. Không chỉ vậy, bạn cũng khá kém trong giao tiếp hàng ngày. Bạn đã kể tôi nghe rằng từ nhỏ bạn đã bị ám ảnh bởi bạo lực gia đình. Ba mẹ bạn hay cãi và đánh nhau. Người thân, họ hàng và hàng xóm hay chê bai chỉ trích bạn học dốt. Bạn đã nỗ lực rất nhiều nhưng kết quả cũng không khả quan hơn. Bạn dần trở nên tự ti và co mình lại. Tuy nhiên, tôi rất ấn tượng về việc bạn đã tự học thiết kế qua Internet trong thời gian dịch mà không đăng ký bất kỳ khoá học nào. Bạn thậm chí còn tìm được việc làm designer chính thức cho vài công ty. Năng lực tự học này quả là đáng được ghi nhận, dù tự học thì chắc chắn có lỗ hổng kiến thức so với người học hành bài bản. Tôi đã chia sẻ nhiều điều với bạn sau khi nghe câu chuyện, hy vọng có thể giúp bạn được phần nào. Thế nhưng chính nhờ câu chuyện của bạn, tôi đã học được rằng chúng ta rất dễ phán xét và dán nhãn người khác khi chưa biết câu chuyện của họ. Càng lắng nghe, càng thấu hiểu thì dung lượng trái tim càng mở rộng và bớt đi cái tâm hay phán xét của mình. 

Vậy còn những người có quan điểm khác tôi thì sao?

Nếu ai đó không có lựa chọn và hành động giống tôi thì không có nghĩa người ấy đang làm sai. Có thể họ quá bận để dành thời gian chia sẻ tâm dày sự mỏng. Có thể họ rất ghét cảm giác khi phải chính miệng thông báo tin xấu cho nhân viên. Và cũng có thể đó chỉ là phong cách làm việc lý trí, xử lý công việc nhanh gọn của họ, hoặc đơn giản chỉ là họ có quá nhiều thứ quan trọng hơn để quan tâm. Đúng vậy, nếu tôi là người đứng đầu một công ty đang trong hoàn cảnh thập tử nhất sinh, nếu tôi đang căng đầu nổ não tìm cách giữ cho công ty sống sót thì còn tâm trí nào mà làm những việc trên. Nhiều khi tôi còn quỵt lương nhân viên khi công ty phá sản và không còn một đồng xu nào ngoài những khoản nợ khổng lồ. Tôi biết, khi bị đẩy vào đường cùng thì chúng ta đều có xu hướng ích kỷ hơn chỉ để bảo vệ lợi ích của bản thân. 

Mặc dù đã lựa chọn và hài lòng với sự lựa chọn nêu trên nhưng tôi vẫn không thoát khỏi cái bẫy tự phán xét mình bằng những suy nghĩ đại loại như: Mình có phải là một leader quá mềm yếu không? Sếp nhìn vào có thấy mình xử lý vấn đề kém nhanh gọn hay không? Và những người mình ngưỡng mộ, họ đã cho nhân viên nghỉ việc như thế nào? Thật may mắn là tất cả những hoài nghi ấy hoàn toàn tan biến khi tôi biết được rằng một chị sếp rất giỏi mà ngày xưa tôi ngưỡng mộ và yêu quý cũng cảm thấy cực kỳ căng thẳng khi phải cho một nhân viên nghỉ việc, dù là do lỗi của người đó. Thế hoá ra cảm giác ấy cũng là bình thường, và tôi không cần tự hoài nghi hay phán xét cảm xúc của chính mình. 

Thiết nghĩ, trong 70-80 cuộc đời, bạn gặp gỡ, trò chuyện, gắn bó, và sau đó là rời xa tổng cộng hết bao nhiêu người? Số người lướt qua đời bạn nhiều không đếm xuể, trong đó có cả những đồng nghiệp cũ. Những “đồng nghiệp” hiện tại rồi đây cũng trở thành “cựu đồng nghiệp”. Phải chăng thứ còn đọng lại sau những mối quan hệ sơ giao ấy chính là sự tử tế mà chúng ta dành cho nhau? Tôi có thể sẽ chẳng bao giờ gặp lại các bạn ấy, và tôi cũng không được lợi lộc gì khi làm như vậy. Nhưng tôi vẫn làm. Đó chính là sự lựa chọn từ bên trong.